A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 22 (885) z dnia 1.08.2015

Stosowanie dłuższego niż ustawowy okresu wypowiedzenia

W czerwcu br. zatrudniliśmy pracownika na podstawie umowy na czas określony, na 10 lat. W związku z tym, że zawarta umowa jest długoterminowa, przewidzieliśmy w niej dłuższy niż ustawowy, miesięczny okres wypowiedzenia. Pod koniec lipca br. pracownik zgłosił zamiar wypowiedzenia umowy, ale obstaje przy zastosowaniu dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Twierdzi, że to dla niego korzystniejsze, z uwagi na propozycję innej pracy o charakterze bezterminowym. Jakie wypowiedzenie obowiązuje w takiej sytuacji?

Trudno o udzielenie jednoznacznej odpowiedzi na powyższe pytanie. Niemniej, biorąc pod uwagę okoliczności wskazane w pytaniu wydaje się, że pracownik ma prawo skorzystać z dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Trzeba jednak zaznaczyć, że takie rozstrzygnięcie nie może być traktowane jako ogólna reguła obowiązująca we wszystkich przypadkach wydłużenia okresu wypowiedzenia powyżej ustawowego minimum.

Okresy wypowiedzenia umowy o pracę są ściśle określone w Kodeksie pracy. Dopuszczalna jest jednak ich modyfikacja w drodze odpowiednich zapisów w umowie o pracę. Należy pamiętać, że modyfikacja ta może być dokonana tylko na korzyść pracownika (art. 18 K.p.). Należy jednak zauważyć, że Kodeks pracy nie zawiera przepisów stanowiących wprost, iż w razie zastrzeżenia dłuższego niż kodeksowy okresu wypowiedzenia jest on wiążący w każdym przypadku.

Przedstawiony w pytaniu problem był przedmiotem rozważań Sądu Najwyższego, który kilkakrotnie wypowiadał się na ten temat. Sądy generalnie dopuszczały zagwarantowanie pracownikowi w umowie o pracę dłuższego okresu wypowiedzenia, pod warunkiem, że jest to dla niego korzystne. To z kolei zależy od okoliczności sprawy, przy zastrzeżeniu, że sytuację pracownika należy oceniać na dzień wprowadzenia zapisu o dłuższym wypowiedzeniu (patrz orzecznictwo w ramce). Można przyjąć, że jeżeli umowę wypowiada pracodawca, to jest to sytuacja dla pracownika niekorzystna, do rozwiązania umowy dochodzi bowiem bez jego zgody, wyłącznie z inicjatywy pracodawcy. Jeżeli natomiast umowę wypowiada pracownik, sytuacja jest bardziej skomplikowana. Ponieważ to zatrudniony poczynił kroki w celu zakończenia zatrudnienia, możliwe jest, że jest to dla niego z różnych względów korzystne. Wprawdzie, jak wynika z orzecznictwa sądowego, przy dokonywaniu oceny co jest dla pracownika korzystne należy brać pod uwagę stan faktyczny występujący w momencie wprowadzenia zapisu o dłuższym wypowiedzeniu, jednak w omawianej sprawie już przy zawieraniu umowy pracownik był w gorszej sytuacji. Umowa o pracę została bowiem zawarta aż na 10 lat. Tak długie umowy okresowe uważane są za nawiązane z naruszeniem prawa, w celu ominięcia przepisów o zatrudnieniu bezterminowym - o ile nie można uzasadnić ich czasookresu poważnymi i obiektywnymi okolicznościami. W takim kontekście, przy założeniu, że celem pracodawcy było uniknięcie zatrudnienia pracownika na czas nieokreślony, nawet wprowadzenie dłuższego okresu wypowiedzenia nie polepsza pozycji pracownika. Nowa oferta - zatrudnienia bezterminowego - może zostać uznana za uzasadniony powód do wypowiedzenia dotychczasowej umowy. Pracownik ma prawo zastosować w takim przypadku krótsze, ustawowe wypowiedzenie, ponieważ warunki obowiązującej go aktualnie umowy były, nawet przy wypowiedzeniu dłuższym niż kodeksowe, generalnie niekorzystne już w chwili jej podpisywania.

Wydłużenie okresu wypowiedzenia w umowie o pracę w orzecznictwie SN

"Zastrzeżenie w umowie o pracę zawartej na czas nieokreślony dwunastomiesięcznego okresu wypowiedzenia tej umowy przez zakład pracy jest dopuszczalne na podstawie art. 18 § 2Kodeksu pracy."

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9 listopada 1994 r. (sygn. akt I PZP 46/94)

"Zastrzeżenie dla obu stron w umowie o pracę okresu wypowiedzenia dłuższego niż przewidziany w Kodeksie pracy, nie jest uznane za niekorzystne dla pracownika, jeżeli w jego efekcie uzyskał dłuższy okres wypowiedzenia przez pracodawcę, a sytuacja na rynku pracy w konkretnych okolicznościach, przy uwzględnieniu miejsca wykonywania pracy oraz zapotrzebowania na pracę określonego rodzaju, mogła czynić nierealną możliwość wypowiedzenia przez pracownika."

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 października 2003 r. (sygn. akt I PK 416/02)

"Art. 18 K.p. wyznacza w sposób ogólny granice autonomii woli stron stosunku pracy i formułuje regułę, że postanowienia umów o pracę nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Dłuższy okres wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę jest z reguły korzystniejszy dla pracownika, zwłaszcza wobec deficytu miejsc pracy."

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lipca 2005 r. (sygn. akt I PK 276/04)