Dopuszczalność zwolnień grupowych w czasie urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego i wychowawczego

Z uwagi na spadek zamówień spowodowany epidemią COVID-19, w firmie przeprowadzone będą zwolnienia grupowe. Czy możemy nimi objąć także osoby korzystające z urlopów macierzyńskich, rodzicielskich i wychowawczych?

Osobom przebywającym na urlopie macierzyńskim lub rodzicielskim pracodawca będzie mógł jedynie złożyć wypowiedzenia zmieniające, natomiast trzeci z wymienionych urlopów nie stanowi przeszkody do wypowiedzenia umów o pracę.

Z pytania wynika, że u pracodawcy przeprowadzane będą zwolnienia grupowe, co oznacza, że objęty jest on przepisami ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2018 r. poz. 1969), dalej: ustawy o zwolnieniach grupowych.

Zgodnie z art. 5 ust. 5 pkt 1 przywołanej ustawy, pracownikom przebywającym na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie rodzicielskim lub urlopie ojcowskim, pracodawca może jedynie wypowiedzieć dotychczasowe warunki pracy i płacy. Jeżeli spowoduje to obniżenie pobieranego przez nich wynagrodzenia - do końca okresu ochronnego przysługiwać im będzie dodatek wyrównawczy.

Powinien on być liczony według zasad określonych w § 7-10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. z 2017 r. poz. 927).

Na mocy art. 10 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych, powyższa regulacja oraz prawo do dodatku wyrównawczego dotyczy także zwolnień dokonywanych w trybie indywidualnym.

Natomiast w stosunku do osób przebywających na urlopie wychowawczym zastosowanie będą miały następujące przepisy ustawy o zwolnieniach grupowych:

art. 5 ust. 3 - pozwalający na wypowiedzenie umowy o pracę w trybie zwolnień grupowych m.in. w czasie urlopu (w tym urlopu wychowawczego) trwającego co najmniej 3 miesiące,
art. 10 ust. 2 - pozwalający na wypowiedzenie stosunku pracy takim osobom w trybie zwolnień indywidualnych, ale pod warunkiem, że zakładowa organizacja związkowa nie zgłosi sprzeciwu w terminie 14 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o planowanym wypowiedzeniu.

Temat ten podejmowany jest też w orzeczeniach Sądu Najwyższego, który przykładowo w wyroku z 11 grudnia 1996 r. (I PKN 39/96) stwierdził, że: "Wypowiedzenie umowy o pracę w okresie pierwszych trzech miesięcy urlopu wychowawczego, w przypadku udzielenia pracownikowi tego urlopu na okres dłuższy niż trzy miesiące jest dopuszczalne, jeżeli zwolnienie z pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy. (...)"

W przypadku pracowników, o których mowa w pytaniu, pracodawca będzie więc mógł rozwiązać umowy o pracę tylko z osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych.

Ograniczenie to nie będzie miało jednak zastosowania, jeżeli przyczyną zwolnień grupowych jest ogłoszenie upadłości lub likwidacji pracodawcy. Zastosowanie będzie miał bowiem wówczas art. 7 ustawy o zwolnieniach grupowych oraz art. 41¹, art. 177, art. 182^1g i art. 183 § 2 Kodeksu pracy, pozwalające na rozwiązanie umowy o pracę w takich okolicznościach również w czasie urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.