Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 16 (322) z dnia 10.08.2012

Skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę podczas urlopu wychowawczego

Zamierzamy w ramach zwolnień grupowych rozwiązać umowę o pracę z pracownicą zatrudnioną na czas nieokreślony, której staż zakładowy uprawnia ją do trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Pracownica przebywa aktualnie na urlopie wychowawczym udzielonym do 30 czerwca 2013 r. Czy możemy skrócić okres wypowiedzenia do jednego miesiąca? Jeśli tak, to czy mamy obowiązek wypłacenia odszkodowania?

W podanych okolicznościach pracodawca może skrócić okres wypowiedzenia. Nie będzie miał przy tym obowiązku wypłacenia odszkodowania, natomiast będzie zobligowany do wypłacenia odprawy pieniężnej.

Dopuszczalność wypowiedzenia umowy

W okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu, pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Określona powołaną normą ochrona nie dotyczy rozwiązania stosunku pracy z urlopowanym w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika (art. 186¹ § 1 K.p.). Ponadto pracodawca objęty regulacjami ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. nr 90, poz. 844 z późn. zm.), dalej ustawy o zwolnieniach grupowych, może wypowiedzieć umowy o pracę korzystającym z urlopów wychowawczych z przyczyn ich niedotyczących zarówno w trybie grupowym, jak i indywidualnym (por. uchwała SN z dnia 15 lutego 2006 r., sygn. akt II PZP 13/05, OSNP 2006/21-22/315). Konsekwencją powyższego jest określony w art. 8 ustawy obowiązek wypłacenia zwalnianym pracownikom odpraw pieniężnych, których wysokość zależy od zakładowego stażu pracy. Ustawa o zwolnieniach grupowych nie przewiduje żadnych przesłanek wyłączających prawo do tego świadczenia, które przysługuje każdemu pracownikowi zwolnionemu z pracy z przyczyn nieleżących po jego stronie w trybie przewidzianym ww. ustawą.

Pracownicy korzystającej z 3-letniego urlopu wychowawczego wypowiedziano umowę o pracę z powodu ogłoszenia upadłości likwidacyjnej pracodawcy zatrudniającego 18 pracowników. Umowa rozwiąże się z dniem 30 września br.

Pracownica nie nabędzie prawa do odprawy pieniężnej, ponieważ pracodawca ze względu na stan zatrudnienia nie jest objęty ustawą o zwolnieniach grupowych.

Skrócenie okresu wypowiedzenia

Zasady skracania okresu wypowiedzenia umowy o pracę jednostronną decyzją pracodawcy określono w art. 36¹ § 1 K.p. Na jego podstawie, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę możliwe jest skrócenie trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony najwyżej jednak do jednego miesiąca. Warunkiem zastosowania skróconego okresu jest wypowiedzenie umowy przez pracodawcę z powodu:

• ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo
   
• innych przyczyn niedotyczących pracownika.

Skrócenie przez pracodawcę okresu wypowiedzenia umowy o pracę powoduje rozwiązanie tej umowy z upływem skróconego okresu. Pracownikowi, wobec którego zastosowano krótsze wypowiedzenie przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia. Przysługuje ono bez względu na to czy pracownik podjął w tym czasie nowe zatrudnienie.

Odpowiadając na drugie pytanie wyjaśniamy, że pracownica, której okres wypowiedzenia upływa w całości podczas urlopu wychowawczego nie nabędzie prawa do odszkodowania za skrócenie tego okresu. Kwestię tę wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 lutego 1992 r. (sygn. akt I PZP 7/92, OSNC 1992/9/151). Jak czytamy w uzasadnieniu do powołanego rozstrzygnięcia, odszkodowanie nie ma charakteru abstrakcyjnego, lecz jest równe wynagrodzeniu za pracę, jakie rzeczywiście otrzymałby pracownik, gdyby pracował do końca trzymiesięcznego okresu wypowiedzenia. Ta sama zasada obowiązuje także pracownicę przebywającą na urlopie wychowawczym. W typowych przypadkach skrócenia okresu wypowiedzenia pracownica nie otrzyma żadnego odszkodowania, gdyż z reguły w trzymiesięcznym okresie wypowiedzenia nie otrzymywałaby wynagrodzenia. Istnieją jednak sytuacje, w których pracownica powróciłaby do pracy w tym trzymiesięcznym okresie, a więc otrzymywałaby wynagrodzenie za pracę. Wówczas wystąpi konieczność wypłaty odszkodowania przewidzianego w art. 36¹ § 1 K.p. za stosowny okres. Typowym takim przypadkiem jest zbieg zakończenia okresu udzielonego urlopu wychowawczego ze skróceniem okresu wypowiedzenia.

W dniu 27 lipca br. pracodawca wypowiedział umowę o pracę pracownicy legitymującej się 6-letnim stażem zakładowym, korzystającej do 31 sierpnia br. z urlopu wychowawczego. Zastosowano wobec pracownicy skrócony do 1 miesiąca okres wypowiedzenia. Obowiązujące 3-miesięczne wypowiedzenie upłynęłoby 31 października br.

Zakończenie urlopu wychowawczego zbiegło się z upływem terminu skróconego wypowiedzenia. Pracownica zatem nabędzie prawo do odszkodowania za pozostałą część tego okresu.