Tryb rozwiązania umowy przy przejściu pracownika na emeryturę

Pracownik nabył prawo do emerytury. Czy w takim przypadku jest jakiś szczególny tryb rozwiązania dotychczasowej umowy o pracę? Jeżeli nie, to kto wypowiada umowę: pracodawca czy pracownik?

Sposoby rozwiązania umowy o pracę wskazuje art. 30 § 1 K.p. Przewiduje on, że umowa o pracę rozwiązuje się m.in.:

na mocy porozumienia stron,
przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem).

Powołany przepis nie przewiduje szczególnego "trybu" rozwiązania umowy w razie nabycia przez pracownika prawa do emerytury. Korzystnie jest więc zastosować któryś z dwóch wymienionych trybów. Przy czym rozwiązanie umowy za porozumieniem stron jest najszybszym i bezkonfliktowym sposobem rozwiązania umowy przy przejściu pracownika na emeryturę.

Możliwe jest też wypowiedzenie umowy, ale zasadniczo przez pracownika, chyba że w zakładzie trwają zwolnienia albo reorganizacja. Pracownik, który nabył już prawo do emerytury, nie korzysta z ochrony przed wypowiedzeniem stosunku pracy przewidzianej w art. 39 K.p. Przepis ten stanowi, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku. Podobnie jest przy zwolnieniach na podstawie ustawy o zwolnieniach grupowych. Z ochrony ustanowionej w tej ustawie korzysta tylko pracownik będący w wieku przedemerytalnym. Nie obejmuje ona pracowników, którzy spełniają warunki do przejścia na emeryturę, ale nadal kontynuują zatrudnienie.

Stanowisko sądów w kwestii możliwości wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi tylko z tego powodu, że nabył prawo do emerytury, ulegało zmianom. Początkowo dopuszczano taką możliwość, jednak po uchwale 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 21 stycznia 2009 r., sygn. akt II PZP 13/08 nie jest to już akceptowane. W powołanej uchwale SN stwierdził, że: "Osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie prawa do emerytury nie może stanowić wyłącznej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę (art. 45 § 1 K.p.)".

Nabycie prawa do emerytury nie może być samoistną przyczyną wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę.

W uzasadnieniu do przytoczonej uchwały uznano, że wypowiedzenie umowy o pracę tylko z powodu nabycia prawa do emerytury, nie pozostaje w związku z wykonywaną przez pracownika pracą, z sytuacją ekonomiczną pracodawcy ani z żadnym innym zdarzeniem, które wskazywałoby na jego nieprzydatność lub istnienie interesu pracodawcy w rozwiązaniu stosunku pracy. Zatem, oprócz nabycia uprawnień emerytalnych, musi istnieć jeszcze inna przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi. Możliwe jest więc wypowiedzenie takiemu pracownikowi umowy o pracę, gdy w zakładzie trwa reorganizacja albo z przyczyn ekonomicznych, które wymagają zmniejszenia zatrudnienia.

W omawianej sytuacji pracownik, który nabył prawo do emerytury i chce na nią przejść, powinien wystąpić do pracodawcy o zawarcie porozumienia stron w celu rozwiązania umowy o pracę lub złożyć wypowiedzenie umowy o pracę.