Dopuszczalność zawierania umów na zastępstwo

1) Pracownica uprawniona do urlopu wychowawczego wystąpiła z wnioskiem o obniżenie na 20 miesięcy wymiaru etatu do 1/2. W tej sytuacji zamierzamy na pozostałą część etatu zatrudnić inną osobę. Czy możemy podpisać z nią umowę o pracę na zastępstwo?

Tak, mimo że umowa na zastępstwo może być podpisana tylko w związku z usprawiedliwioną nieobecnością innego pracownika, jednak jest dopuszczalne jej zawarcie w razie ograniczenia wielkości etatu osoby uprawnionej do urlopu wychowawczego.

Umowa o pracę na zastępstwo nieobecnego pracownika jest specyficznym rodzajem umowy na czas określony zawieranym w okolicznościach wskazanych w art. 25 § 1 zd. drugie K.p. Według powołanej regulacji, w sytuacji gdy zachodzi konieczność zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas określony, obejmujący czas tej nieobecności. Konieczność zastąpienia pracownika może być wywołana absencją spowodowaną m.in.:

• urlopami (wypoczynkowym, bezpłatnym oraz związanymi z rodzicielstwem),
   
• niezdolnością do pracy z powodu choroby,
   
• tymczasowym aresztowaniem albo odbywaniem kary pozbawienia wolności.

Przy zawieraniu umowy na zastępstwo termin końcowy jej obowiązywania nie musi być oznaczony konkretną datą kalendarzową. Może być on określony przez podanie w sposób jednoznaczny charakteru przyszłego zdarzenia wpływającego na jej rozwiązanie. Umowa ta, rozwiązuje się z mocy prawa z upływem terminu na jaki była zawarta, tj. wraz z powrotem do pracy zastępowanego pracownika albo gdy przestanie istnieć podstawa jej zawarcia i umowa o pracę z zastępowanym pracownikiem wygaśnie lub ulegnie rozwiązaniu.

Wzór umowy o pracę dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl

Umowa na zastępstwo jest zawierana (zazwyczaj) w interesie pracodawcy i ma cechy mniej stabilnego stosunku pracy niż "zwykła" umowa o pracę na czas określony.

Omawiane przepisy nie rozstrzygają o możliwości zawierania tej umowy, gdy pracownik zastępowany pracuje krócej (tylko w niektóre dni albo przez część dnia pracy). Mając jednak na względzie cel regulacji przyjmuje się w literaturze przedmiotu, iż jest dopuszczalne zastosowanie umowy na zastępstwo w celu zastąpienia pracownika korzystającego z obniżenia wymiaru czasu pracy w trybie art. 186⁷ K.p. Nie bez znaczenia jest fakt, że skorzystanie z obniżenia wymiaru jest uprawnieniem alternatywnym do urlopu wychowawczego, podczas którego instytucja umowy na zastępstwo jest powszechnie stosowana i nie budzi wątpliwości.

2) Zatrudniamy w agencji reklamowej grafika komputerowego, którego kierujemy na zagraniczny staż. Na okres jego kilkumiesięcznej nieobecności zamierzamy zatrudnić innego specjalistę. Wyraził on chęć podjęcia pracy w formie telepracy. Czy możemy zatrudnić telepracownika na zastępstwo?

Nie ma przeszkód prawnych aby w podanych okolicznościach została zawarta umowa o pracę na zastępstwo.

Definicję telepracy zawiera art. 67⁵ § 1 K.p. Zgodnie z jego treścią praca może być wykonywana regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną. W umowie o telepracę powinny znaleźć się ustawowe elementy umowy o pracę z modyfikacjami uwzględniającymi specyfikę tej formy zatrudnienia. Z telepracownikiem może zostać zawarta każda z umów o pracę wymienionych w art. 25 K.p., w tym umowa na zastępstwo. Według art. 29 § 1 K.p. umowa z telepracownikiem powinna mieć formę pisemną i określać jej strony, rodzaj, datę zawarcia oraz warunki pracy i płacy, a w szczególności:

• rodzaj pracy,
   
• miejsce jej wykonywania,
   
• wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy ze wskazaniem jego składników,
   
• wymiar czasu pracy,
   
• termin rozpoczęcia pracy.

Jeżeli do uzgodnienia kwestii realizacji obowiązków pracowniczych w formie telepracy dochodzi przy zawieraniu umowy o pracę, w umowie dodatkowo określa się warunki jej wykonywania, zgodnie z art. 67⁵ K.p. Należy w niej określić także sposób komunikowania się z pracodawcą.

Zwracamy uwagę! Telepracownik nie może być traktowany mniej korzystnie w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych niż inni pracownicy zatrudnieni przy takiej samej lub podobnej pracy, uwzględniając odrębności związane z warunkami wykonywania pracy w formie telepracy (art. 67¹⁵ K.p.).

3) Pracownik został zatrudniony na zastępstwo korzystającego z urlopu bezpłatnego. Zastępowany ma wrócić do pracy z końcem bieżącego roku. Pracodawca zamierza powierzyć pracownikowi na 3 miesiące inną pracę niż to wynika z umowy, niezwiązaną z zastępowaniem nieobecnego pracownika. Czy jest to dopuszczalne?

Naszym zdaniem nie jest. Z samej bowiem istoty umowy na zastępstwo wynika, iż nie jest możliwe kierowanie pracownika zastępującego osobę nieobecną do innej pracy. Przepis art. 25 § 1 zd. drugie K.p. ogranicza zawieranie umów w celu zastępstwa tylko na czas usprawiedliwionej nieobecności osoby już zatrudnionej u danego pracodawcy i do wykonywania obowiązków tej osoby. Analiza cytowanej regulacji prowadzi do wniosku, że pracodawca nie może skierować zatrudnionego na zastępstwo do innej pracy. Świadczyłoby to bowiem, iż zastępstwo danej osoby nie jest konieczne i umowa o pracę tego rodzaju nie powinna zostać nawiązana. Na podstawie umowy na zastępstwo można powierzyć zastępcy tylko te zadania, które wykonywała osoba nieobecna.