Zmiany zasad limitowania umów na czas określony na przestrzeni lat

Od 1 maja 2021 r. zatrudniliśmy pracownika, który świadczył już pracę w naszej firmie (jesteśmy spółką) na podstawie trzech umów na czas określony. Pierwsza umowa była zawarta na okres od 1 września 2009 r. do 31 grudnia 2011 r., a kolejna od 1 stycznia 2012 r. na 3 lata. Następna umowa na czas określony została podpisana na okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2016 r. Czy słusznie uznaliśmy, że umowa na czas określony, którą aktualnie zawarliśmy z pracownikiem, jest drugą umową w rozumieniu obecnych limitów zatrudnienia na czas określony?

Tak. W sytuacji przedstawionej w pytaniu pracodawca, w celu ustalenia stanu wykorzystania limitów zatrudnienia na czas określony, musiał wziąć pod uwagę zmiany dotyczące tych limitów, zachodzące na przestrzeni lat. Uwzględnienie tych zmian spowodowało, że aktualna umowa na czas określony jest drugą umową w rozumieniu limitów na czas określony, mimo że strony poprzednio zawarły już trzy umowy na czas określony.

Zatrudnienie na podstawie umowy na czas określony od wielu lat jest limitowane przez ustawodawcę, początkowo przez ograniczenie liczby takich umów zawieranych między tymi samymi stronami stosunku pracy, a następnie również ich długości. Podstawą prawną wspomnianego limitowania był i jest art. 25¹ K.p., który w obecnym brzmieniu stanowi, że zatrudnienie na podstawie umowy lub umów na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 33 miesięcy, a umów nie może być więcej niż trzy (tzw. limit 33 i 3). Z obowiązku limitowania wyłączone są przy tym umowy na czas określony zawarte w celu:

zastępstwa innego pracownika,
wykonywania pracy dorywczej, sezonowej lub przez okres kadencji,
jeżeli pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie (uzasadniające niestosowanie limitów).

Skutkiem przekroczenia limitów jest przekształcenie z mocy prawa umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślony - z dniem zawarcia czwartej umowy na czas określony lub w dniu następnym po przekroczeniu 33-miesięcznego limitu czasowego. Aby uniknąć przekształcenia umowy pracodawca musi więc precyzyjnie określić, jaki jest stan wykorzystania limitów 33 i 3. W tym celu musi się niekiedy cofnąć do okresów, w których limity te uregulowane były na innych zasadach lub nie były stosowane. W aktualnym brzmieniu obowiązują one od 22 lutego 2016 r., przy czym limit czasowy 33 miesięcy ustalany jest najwcześniej od tej daty. Uwzględnia się w nim wszystkie okresy zatrudnienia na podstawie umowy lub umów na czas określony przypadające od 22 lutego 2016 r., bez względu na przerwy między umowami i ich długość.

Kalkulator umów na czas określony
dostępny jest w serwisie
www.kalkulatory.gofin.pl

Jeżeli chodzi o limit ilościowy umów, to umowa na czas określony, która trwała w dniu 22 lutego 2016 r., traktowana jest dla potrzeb tego limitu jako pierwsza lub druga umowa na czas określony, w zależności od tego, którą z rzędu umową na czas określony była w dniu 22 lutego 2016 r. Numerację takiej umowy ustala się z kolei w oparciu o art. 25¹ K.p. w brzmieniu obowiązującym do 21 lutego 2016 r.

Przy ustalaniu statusu prawnego umowy na czas określony trwającej w dniu 22 lutego 2016 r. (taką była trzecia umowa zawarta przez pracodawcę opisanego w pytaniu), konieczna może się okazać znajomość zasad limitowania zatrudnienia terminowego na przestrzeni lat. W kontekście stanu faktycznego przedstawionego w pytaniu należy mieć na uwadze trzy okresy:

od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. - nastąpiło wówczas zawieszenie (w odniesieniu do pracodawców będących przedsiębiorcami) art. 25¹K.p. na czas obowiązywania odrębnych regulacji wprowadzonych przez ustawę z dnia 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz. U. nr 125, poz. 1035 ze zm.), tzw. ustawę antykryzysową,
od 1 stycznia 2012 r. do 21 lutego 2016 r. - kiedy nastąpiło "odwieszenie" stosowania art. 25¹ K.p. w brzmieniu przewidującym, że zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne z zawarciem umowy na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony, a ewentualna przerwa między nimi nie przekroczyła jednego miesiąca (przerwa dłuższa niż miesiąc powodowała ustalanie limitów od początku),
od 22 lutego 2016 r. do nadal - od wskazanej daty art. 25¹ K.p. uległ zmianie poprzez wprowadzenie nowych limitów zatrudniania terminowego, tzw. limitów 33 i 3 (o których wspomniano wcześniej).

W przedstawionej sprawie pierwsza z umów terminowych została zawarta w trakcie obowiązywania ustawy antykryzysowej, przewidującej zawieszenie stosowania art. 25¹ K.p. w okresie od 22 sierpnia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. Następna umowa została zawarta od dnia następnego po zakończeniu stosowania przepisu przewidującego zawieszenie art. 25¹ K.p., tj. od 1 stycznia 2012 r. Natomiast kolejna umowa na czas określony przypadła w czasie zmiany art. 25¹ K.p., tj. trwała w dniu 22 lutego 2016 r. Wszystkie te okoliczności mają wpływ na ustalenie bieżących limitów (patrz przykład).

Przykład

Przyjmujemy stan faktyczny przedstawiony w pytaniu. W tej sytuacji pierwsza umowa, zawarta w okresie obowiązywania ustawy antykryzysowej, nie jest brana pod uwagę przy ustalaniu limitów zatrudniania terminowego. Kolejna umowa, zawarta od dnia 1 stycznia 2012 r. jest traktowana jako pierwsza w rozumieniu tych limitów. Następna umowa została zawarta od 1 stycznia 2016 r. Należy ją traktować jako pierwszą umowę dla potrzeb limitów, ponieważ przerwa między zakończeniem poprzedniej umowy trwała dłużej niż miesiąc. W związku z tym bieżąca umowa na czas określony jest drugą umową w rozumieniu limitu ilościowego umów, obowiązującego od 22 lutego 2016 r. Należy nadmienić, że z limitu czasowego (33 miesiące) strony wykorzystały do 10 maja br. 10 miesięcy i 20 dni.