Forma wypowiedzenia umowy o telepracę

Zatrudniamy telepracownika, któremu zlecamy zadania do realizacji drogą elektroniczną (e-mailem). Czy w ten sam sposób możemy wypowiedzieć umowę o pracę?

Wypowiedzenie umowy o pracę dokonane za pomocą zwykłego e-maila (bez bezpiecznego podpisu elektronicznego) jest skuteczne, chociaż wadliwe, a pracownik może je podważyć odwołując się do sądu pracy.

Wypowiedzenie jest jedną z form rozwiązania stosunku pracy określonych w art. 30 K.p. Jeśli tej jednostronnej czynności prawnej dokonuje pracodawca, to powinien przestrzegać zawartych w powołanej normie reguł, których realizacja gwarantuje prawidłowość dokonanego wypowiedzenia. Chodzi tutaj m.in. o zastosowanie prawidłowego okresu wypowiedzenia, pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy, zachowanie formy pisemnej.

Problematykę form czynności prawnych reguluje Kodeks cywilny. Jak wynika z art. 78 K.c. forma pisemna czynności prawnej jest zachowana, jeśli na dokumencie obejmującym treść oświadczenia woli zostanie złożony własnoręczny podpis. W uzasadnieniu do uchwały z dnia 30 grudnia 1993 r. podjętej w składzie 7 sędziów (sygn. akt III CZP 146/93, OSNC 1994/5/94) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że podpisem własnoręcznym jest trwały, językowy znak graficzny, złożony przez osobę umiejącą i mogącą pisać, zawierający co najmniej nazwisko tej osoby oraz ujawniający osobiste cechy charakteru pisma.

Ważne: Oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej opatrzone bezpiecznym podpisem elektronicznym weryfikowanym przy pomocy ważnego kwalifikowanego certyfikatu jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej.

Przepisy Kodeksu cywilnego nie regulują warunków, jakim powinien odpowiadać podpis elektroniczny, aby wywoływał skutki prawne identyczne jak własnoręczny podpis pracodawcy. Wymogi te zostały szczegółowo określone w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. nr 130, poz. 1450 z późn. zm.). Z art. 3 tej ustawy wynika, że:

podpis elektroniczny to dane w postaci elektronicznej, które wraz z innymi danymi, do których zostały dołączone lub z którymi są logicznie powiązane, służą do identyfikacji osoby składającej podpis elektroniczny,
bezpieczny podpis elektroniczny to podpis elektroniczny, który jest przyporządkowany wyłącznie do osoby składającej ten podpis, sporządzany za pomocą podlegających wyłącznej kontroli osoby składającej podpis elektroniczny bezpiecznych urządzeń służących do składania tego podpisu elektronicznego i danych służących do składania tego podpisu, powiązany z danymi, do których został dołączony, w taki sposób, że jakakolwiek późniejsza zmiana tych danych jest rozpoznawalna,
certyfikat jest elektronicznym zaświadczeniem, za pomocą którego dane służące do weryfikacji podpisu elektronicznego są przyporządkowane do osoby składającej podpis elektroniczny i które umożliwiają identyfikację tej osoby.

Bezpieczny podpis elektroniczny weryfikowany przy pomocy kwalifikowanego certyfikatu wywołuje skutki prawne określone ustawą, jeżeli został złożony w okresie ważności tego certyfikatu.

Jeśli pracodawca złożył oświadczenie o wypowiedzeniu w formie elektronicznej, które opatrzył bezpiecznym podpisem elektronicznym, to jego prawidłowość nie budzi wątpliwości. Natomiast w sytuacji, gdy wypowiedział umowę o pracę drogą elektroniczną bez takiego podpisu, nie można uznać, że forma pisemna została zachowana. Jednak biorąc pod uwagę art. 73 K.c., z którego wynika, że jeżeli ustawa (na przykład Kodeks pracy) zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, to czynność dokonana bez jej zachowania jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności. Takiego rygoru nie ma wymóg zachowania formy pisemnej zawarty w art. 30 § 3 K.p.

Uwzględniając treść art. 60 K.c. należy przyjąć, że wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez jej ujawnienie w postaci elektronicznej. Oznacza to, że wypowiedzenie złożone bez zachowania wymaganej formy (ustnie, faksem albo e-mailem) jest skuteczne, mimo że narusza przepisy o wypowiadaniu umów o pracę. W tej sytuacji należy uznać, iż w podanych okolicznościach wypowiedzenie pracodawcy, które doszło do pracownika w postaci e-maila rozpoczęło bieg i prowadzi do rozwiązania umowy o pracę. Sąd Najwyższy rozstrzygając o wypowiedzeniu dokonanym za pomocą faksu, w uchwale z dnia 2 października 2002 r. (sygn. akt III PZP 17/02, OSNP 2003/20/481) wyjaśnił, że taka forma wypowiedzenia jest skuteczna, mimo że narusza art. 30 § 3 K.p.

Należy wspomnieć, iż w prawie pracy obowiązuje zasada względnej skuteczności wypowiedzenia umowy o pracę, pozostawiając w gestii pracownika możliwość jego wzruszenia w drodze powództwa przed sądem pracy.

Oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy, dokonane nawet z naruszeniem prawa, prowadzi do ustania zatrudnienia w terminie wskazanym przez pracodawcę.

Wadliwe wypowiedzenie stosunku pracy jest czynnością prawną zaskarżalną, względnie bezskuteczną, ale nie jest działaniem bezskutecznym samoistnie. Jeżeli dokonane przez pracodawcę wadliwe wypowiedzenie nie zostanie wycofane za zgodą pracownika, to wyłącznie sąd pracy może zweryfikować skutki prawne wypowiedzenia naruszającego przepisy o wypowiadaniu umów o pracę.