Zmiana rodzaju umowy o pracę

W jaki sposób można przeprowadzić zmianę rodzaju łączącej strony umowy o pracę z umowy bezterminowej na umowę na czas określony? Czy po przekształceniu rodzaju umowy w trybie porozumienia stron należy wydać pracownikowi świadectwo pracy?

Rodzaj umowy o pracę stanowi podstawę prawną zatrudnienia, a jego zmiana może zostać przeprowadzona tylko w trybie rozwiązania umowy za wypowiedzeniem i zawarcia nowej umowy albo na podstawie porozumienia stron. Jeśli strony skorzystały z pierwszej z wymienionych możliwości, istnieje obowiązek wydania świadectwa pracy.

W literaturze prawa i w orzecznictwie przyjęto, że termin "rodzaj umowy o pracę" używany jest dla oznaczenia czasu jej trwania (umowa terminowa albo bezterminowa) i różni się od terminu "warunki umowy", czyli składniki określające jej treść. Dlatego też rodzaj umowy o pracę nie może być przedmiotem wypowiedzenia zmieniającego. Zgodnie bowiem z art. 42 § 1 K.p., wypowiedzenie to dotyczyć może tylko zmiany dwóch elementów umowy o pracę, tj. warunków pracy oraz warunków płacy (lub jednego z nich). Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28 kwietnia 1994 r. podjętej w składzie 7 sędziów (sygn. akt I PZP 52/93, OSNP 1994/11/169), jednoznacznie stwierdził, że: "Nie jest dopuszczalna - przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego (art. 42 § 1 K.p.) - zmiana rodzaju umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony.". Natomiast wcześniej w wyroku z dnia 5 sierpnia 1980 r. (sygn. akt I PR 52/80, OSNC 1981/2-3/39) orzekł, iż: "Porozumienie stron w przedmiocie zmiany umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę o pracę na czas określony jest dopuszczalne i wywołuje wynikające z treści porozumienia skutki prawne.". W uzasadnieniu do powyższego rozstrzygnięcia Sąd Najwyższy wyjaśnił, że nie można zgodzić się z poglądem, iż zmiana umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony na umowę na czas określony może nastąpić za uprzednim wypowiedzeniem warunków dotychczasowej umowy w trybie art. 42 K.p.

Według art. 30 § 1 pkt 1 K.p. umowa o pracę może zostać rozwiązana na mocy porozumienia stron, co wyraża zasadę swobody stron w pozostawaniu w stosunku pracy. Zdaniem Sądu, jeżeli strony zgodnie mogą definitywnie rozwiązać stosunek pracy, to tym bardziej nie ma uzasadnionych podstaw dla twierdzenia, iż strony w wyniku porozumienia nie mogą przekształcić treści istniejącego stosunku pracy, choćby dokonana z woli obu stron zmiana była niekorzystna dla pracownika. Również w wyroku z dnia 29 września 1998 r. (sygn. akt I PKN 289/98, OSNP 1999/20/647) Sąd Najwyższy orzekł jednoznacznie, iż: "Zmiana umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w umowę na czas określony wskutek zgodnego oświadczenia woli stron nie narusza art. 18 § 1 K.p.".

Aby przekształcić rodzaj umowy o pracę, należy sporządzić aneks zmieniający to postanowienie umowy o pracę, w którym jest mowa o jej rodzaju. W treści aneksu powinno znaleźć się stwierdzenie, że od konkretnej daty umowa o pracę jest zawarta na czas określony, z podaniem daty jej trwania pamiętając o zastrzeżeniu okresu wypowiedzenia zgodnie z art. 33 K.p.

W sytuacji gdy pierwotna umowa nie zostaje rozwiązana, lecz ulega jedynie przekształceniu, nie zachodzi konieczność wydawania świadectwa pracy.