Zawarcie umowy o pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy

Jakie obowiązki ciążą na pracodawcy zatrudniającym pracowników w różnych wymiarach etatu?

Przepisy Kodeksu pracy obligują pracodawców do niedyskryminowania oraz równego traktowania pracowników, w tym ze względu na zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy (art. 11³ i art. 18^3a K.p.).

Ustalając te warunki należy jednak uwzględnić proporcjonalność wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń z nią związanych, do wymiaru czasu pracy pracownika (art. 29² § 1 K.p.). Ponadto pracodawca jest obowiązany informować pracowników w sposób u niego przyjęty o możliwości zatrudnienia w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy (art. 94² K.p.). Kolejną jego powinnością jest, w miarę możliwości, uwzględnienie wniosku pracownika dotyczącego zmiany wymiaru czasu pracy określonego w umowie o pracę (art. 29² § 2 K.p.). Natomiast jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika uprawnionego do urlopu wychowawczego o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż 1/2 etatu w okresie, w którym mógłby korzystać z tego urlopu (art. 186⁷ K.p.). Od dnia złożenia przez pracownika ww. wniosku do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy, taki pracownik korzysta z ochrony zatrudnienia (art. 186⁸ K.p.).

Regulacje kodeksowe zawierają szczególne rozwiązania w zakresie czasu pracy i urlopu pracowników niepełnoetatowych. Jak wynika z art. 151 § 5 K.p. strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę (limit) godzin pracy ponad określony w umowie wymiar etatu pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia jak za pracę nadliczbową. Pracownik niepełnoetatowy za pracę ponad wymiar wynikający z umowy o pracę, nieprzekraczającą ustalonego w umowie limitu, powinien otrzymywać tylko wynagrodzenie wynikające z umowy o pracę. Dopiero w przypadku przekroczenia określonej w umowie dopuszczalnej liczby godzin, pracownikowi przysługuje normalne wynagrodzenie i dodatek jak za pracę nadliczbową. Określenie limitu godzin może zostać dokonane w dowolny sposób, a mianowicie poprzez odniesienie do wymiaru dobowego albo średniotygodniowego, albo liczby godzin pracy w miesiącu lub wymiaru etatowego.

Wzór umowy o pracę dostępny jest w serwisie www.druki.gofin.pl w zakładce Prawo pracy.

Pracownik zatrudniony na 1/2 etatu wykonuje pracę w systemie podstawowym przez 4 godziny na dobę i przeciętnie 20 godzin w tygodniu. W części umowy przeznaczonej dla określenia limitu pracodawca wskazał, że godziny nadliczbowe występują po przekroczeniu 8 godzin pracy.

Takie ustalenie limitu jest nieprawidłowe i bezprzedmiotowe, gdyż praca przekraczająca normę obowiązującą pracownika zawsze stanowi pracę nadliczbową. W praktyce limit powinien być nieco wyższy niż wymiar i niższy niż norma. Wobec tego pracownika można było określić go w przedziale od powyżej 4 godzin do poniżej 8 godzin na dobę.

Firma zatrudnia pracowników na 1/2 i na 3/4 etatu. Wszyscy świadczą pracę w podstawowym systemie czasu pracy, przewidującym pracę przez 5 dni w tygodniu w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym. Wymiar czasu pracy na listopad br., w którym normatyw stanowią 144 godziny, wynosi dla zatrudnionego:

• na 1/2 etatu: 1/2 x 144 godz. = 72 godziny,
   
• na 3/4 etatu: 3/4 x 144 godz. = 108 godzin.

Pracownicy mogą wykonywać swoje obowiązki przez 18 dni odpowiednio po 4 godziny i po 6 godzin dziennie. Dopuszczalny jest także rozkład czasu pracy przewidujący większą liczbę godzin pracy przez mniejszą ilość dni.


Z kolei wymiar urlopu pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Za podstawę przyjmuje się przysługujący danemu pracownikowi wymiar urlopu, wynoszący odpowiednio:

• 20 dni - przy stażu urlopowym krótszym niż 10 lat,
   
• 26 dni - przy stażu urlopowym co najmniej 10 lat.

Gdyby z wyliczeń wynikał niepełny dzień urlopu, to należy go zaokrąglić w górę do pełnego dnia (art. 154 § 2 K.p.). Dodajmy, że urlop jest udzielany na dni robocze, zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy w danym dniu.

Pracodawca zatrudnia od ubiegłego roku na czas nieokreślony pracownika na 1/4 etatu, legitymującego się 10-letnim stażem urlopowym, wykonującego pracę od poniedziałku do piątku po 2 godziny.

Pracownikowi przysługuje 7 dni urlopu wypoczynkowego (1/4 etatu x 26 dni = 6,5 dnia, po zaokrągleniu 7 dni), co po przeliczeniu na godziny daje 56 godzin (7 dni x 8 godz.). Ponieważ pracownik wykonuje pracę po 2 godziny na dobę, to korzystając z urlopu będzie miał 28 dni wolnych od pracy (56 godz. : 2 godz. = 28 dni).