Zawarcie kolejnej umowy o pracę po jednodniowej przerwie w zatrudnieniu

Pracownik wystąpił z ofertą rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony z powodu przejścia na emeryturę. Po jednym dniu przerwy zatrudniliśmy tego pracownika w ramach umowy terminowej. Czy było to dopuszczalne? Czy ZUS może uznać, że rozwiązanie poprzedniej umowy było pozorne i nastąpiło tylko w celu podjęcia przez organ rentowy wypłaty świadczenia?

Zgodnie z przepisami prawa pracy nie ma przeszkód dla zawarcia terminowego stosunku pracy po rozwiązaniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony.

Stosunek pracy jest dobrowolnym stosunkiem prawnym o charakterze zobowiązaniowym, zachodzącym między dwoma podmiotami. Jego nawiązanie oraz ustalenie warunków pracy i płacy, bez względu na podstawę prawną, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika (art. 11 K.p.). W przeważającej większości przypadków stosunek pracy jest nawiązywany na podstawie umowy o pracę. Wyboru rodzaju tej umowy, stosownie do potrzeb i okoliczności, dokonują strony. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby po rozwiązaniu umowy na czas nieokreślony (niezależnie od przyczyn oraz podstawy prawnej tej czynności) strony zawarły umowę o charakterze terminowym.

Odpowiadając na drugie pytanie wyjaśniamy, że rozwiązanie umowy o pracę nie powinno zostać uznane przez ZUS za czynność pozorną i przez to nieważną. Pozorność jest wadą oświadczenia woli, która została zdefiniowana w art. 83 K.c. Zgodnie z § 1 ww. przepisu nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności. Zatem w celu ustalenia pozorności czynności prawnej, należy stwierdzić istnienie trzech jej elementów, które muszą wystąpić łącznie, a mianowicie:

oświadczenie woli musi być złożone tylko dla pozoru,
oświadczenie to musi zostać złożone drugiej stronie,
adresat tego oświadczenia musi zgadzać się na dokonanie czynności prawnej jedynie dla pozoru.

Ważne: Złożenie oświadczenia woli dla pozoru oznacza, że osoba oświadczająca wolę w żadnym wypadku nie chce, aby powstały skutki prawne, jakie zwykle prawo łączy ze składanym przez nią oświadczeniem.

Brak zamiaru wywołania skutków prawnych powoduje, że osoba składająca dane oświadczenie woli albo nie chce wywołać żadnych skutków prawnych, albo też chce wywołać inne, niż wynikałoby ze złożonego przez nią oświadczenia. Pozorność wyraża się zatem w zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich.

Taka sytuacja nie zachodzi jednak w przypadku opisanym w pytaniu. Rozwiązując umowę o pracę strony nie działały bowiem w celu zmylenia kogokolwiek. Pomiędzy stronami nie zachodziło też utajnione porozumienie co do tego, że stosunek pracy faktycznie nadal istnieje, gdyż skutecznie doprowadziły najpierw do rozwiązania wiążącej je umowy o pracę, a następnie (po krótkiej przerwie) nawiązały nowy stosunek pracy. Nie ma więc podstaw do podważania takiego postępowania stron i uznania go za pozorne.

Przypomnieć należy, że według art. 103a ustawy emerytalnej prawo do emerytury ulega zawieszeniu bez względu na wysokość przychodu uzyskiwanego przez emeryta z tytułu zatrudnienia kontynuowanego bez uprzedniego rozwiązania stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego wykonywał je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, ustalonym w decyzji organu rentowego. Obowiązek rozwiązania stosunku pracy dotyczy zarówno osób, którym przyznano tzw. wcześniejszą emeryturę, jak i osób, które uzyskały prawo do emerytury ze względu na osiągnięcie wieku emerytalnego. Przepis ten oznacza zatem, że wypłata emerytury nastąpi po rozwiązaniu stosunku pracy z macierzystym zakładem pracy. Emeryt może jednak wrócić do pracy do tego samego lub innego pracodawcy i pobierać zarówno wynagrodzenie, jak i emeryturę (z zastrzeżeniem dotyczącym "wcześniejszych emerytów", o ile nie nastąpi przekroczenie limitów powodujących zmniejszenie lub zawieszenie świadczenia). Jeśli więc, w sytuacji podanej w pytaniu doszło do skutecznego rozwiązania umowy o pracę, a później zawarcia nowej umowy, to ZUS nie powinien kwestionować tego faktu i utrudniać pracownikowi realizacji jego prawa do emerytury.