Zawarcie umowy na czas określony bez limitów 3/33

Czy spółdzielnia mieszkaniowa zatrudniając pracownika na stanowisku zastępcy prezesa może zawrzeć z nim umowę o pracę na czas określony z pominięciem limitów 3/33, jeśli zgodnie z wewnętrznym regulaminem na tym stanowisku nie obowiązuje kadencyjność? Czy sam fakt pełnienia funkcji zastępcy prezesa do czasu odwołania przez radę nadzorczą może stanowić obiektywną przyczynę leżącą po stronie pracodawcy pozwalającą uznać, że umowa zawarta na czas określony służy zaspokojeniu rzeczywistego, okresowego zapotrzebowania i jest niezbędna w świetle wszystkich okoliczności jej zawarcia?

Okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony, podobnie jak łączny okres zatrudnienia na podstawie takich umów zawieranych między tymi samymi stronami nie może przekroczyć 33 miesięcy. Limitowana jest również łączna liczba takich umów, która nie może przekroczyć trzech (art. 25¹ § 1 K.p.). Skutkiem funkcjonowania tych limitów jest uznanie, że od dnia zawarcia czwartej takiej umowy lub przekroczenia 33 miesięcy strony wiąże umowa na czas nieokreślony. Od tej zasady przewidziano wyjątki obejmujące umowy zawierane:

w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności,
w celu wykonywania pracy dorywczej lub o charakterze sezonowym,
w celu wykonywania pracy przez okres kadencji,
gdy pracodawca wskaże obiektywne przyczyny leżące po jego stronie.

W każdym z 4 wymienionych przypadków zawarcie umowy terminowej z przekroczeniem omawianych limitów musi służyć zaspokojeniu rzeczywistego i okresowego zapotrzebowania oraz być niezbędne w tym zakresie w świetle wszystkich okoliczności zawarcia umowy. Co również istotne, w ostatnim z wymienionych przypadków obowiązkiem pracodawcy jest zawiadomienie właściwego okręgowego inspektora pracy w ciągu 5 dni roboczych, licząc od zatrudnienia pracownika - na piśmie lub w formie elektronicznej - o zawarciu takiej umowy wraz ze wskazaniem obiektywnej przyczyny.

Odnosząc się do sytuacji spółdzielni mieszkaniowej należy uznać, że brak postanowień o kadencyjności członków zarządu (w tym zastępcy prezesa) powoduje, że odpada najbardziej oczywista przesłanka zawarcia umowy o pracę na czas określony niepodlegającej limitom. Praca zastępcy prezesa nie ma charakteru dorywczego ani sezonowego, więc jeśli nie jest to umowa w celu pełnienia zastępstwa za nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych - np. długotrwale niezdolnego do pracy z powodu choroby - pozostaje poszukiwanie obiektywnej przyczyny leżącej po stronie pracodawcy, która uzasadniałaby odstępstwo od wskazanych na wstępie limitów. Sam fakt, iż zastępca prezesa spółdzielni może być odwołany ze stanowiska nie jest dostateczną przyczyną zwolnienia z limitów zatrudnienia na czas określony. Powołując się na tę przesłankę, pracodawca musiałby wykazać jej celowość, np. iż zatrudnia wiceprezesa w celu uzyskania określonego efektu, zredukowania zadłużenia spółdzielni, czy realizacji budowy nowego budynku mieszkalnego, natomiast po spełnieniu tego zadania będzie musiał rozważyć zasadność utrzymywania takiego stanowiska w strukturze organizacyjnej spółdzielni, a co za tym idzie, zatrudniania pracownika na dotychczasowym stanowisku. Jeśli tego typu obiektywne okoliczności nie występują w konkretnym przypadku, podpisanie z pracownikiem umowy o pracę niepodlegającej limitom terminowego zatrudnienia może wzbudzić uzasadnione wątpliwości okręgowego inspektora pracy, który musi być powiadomiony o jej zawarciu oraz o obiektywnych przyczynach uzasadniających odstępstwo od zasad ogólnych.