Elementy charakterystyczne umowy o pracę zawartej z kierowcą

Zamierzamy zatrudnić pracownika na czas nieokreślony na stanowisku kierowcy samochodu o DMC powyżej 3,5 tony, który będzie wykonywał pracę na terytorium Unii Europejskiej, a także poza nią. Jakie miejsce wykonywania pracy wskazać w umowie o pracę? Czy umieścić w niej informację o godzinach nadliczbowych?

Przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z 2012 r. poz. 1155 ze zm.) nie ingerują w zasady zawierania umów o pracę. A zatem umowa o pracę, podpisywana z kandydatem do pracy na stanowisku kierowcy samochodu o dopuszczalnej masie całkowitej (DMC) przekraczającej 3,5 tony, formalnie nie będzie różnić się od umów zawieranych z innymi pracownikami.

Niezależnie od stanowiska, umowa o pracę musi określać: strony, rodzaj umowy, datę zawarcia, warunki pracy i płacy (obejmujące rodzaj pracy, miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie za pracę z rozróżnieniem jego składników, wymiar czasu pracy, termin rozpoczęcia pracy) - art. 29 § 1 K.p. Ponadto powinna być sporządzona w formie pisemnej. Jeżeli nie została zawarta z zachowaniem tej formy na pracodawcy ciąży obowiązek potwierdzenia na piśmie ustaleń dotyczących stron umowy, jej rodzaju oraz warunków - najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy (art. 29 § 2 K.p.). W tej kwestii zajdą jednak zmiany wprowadzone ustawą z dnia 13 maja 2016 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz. U. poz. 910). Jeśli umowa o pracę nie zostanie zawarta na piśmie - od 1 września 2016 r. - ustalenia co do stron umowy, jej rodzaju oraz warunków trzeba będzie potwierdzić na piśmie przed dopuszczeniem pracownika do pracy.

Miejsce świadczenia pracy

Dla kierowcy, który ma wykonywać przewozy na terenie Unii Europejskiej (UE) oraz poza nią, miejsce pracy powinno obejmować faktyczny obszar, w ramach którego będzie się on przemieszczał, realizując zlecane zadania. Różni się ono od zdefiniowanego w przepisach ustawy o czasie pracy kierowców stanowiska pracy kierowcy obejmującego:

siedzibę pracodawcy i inne miejsca prowadzenia przez niego działalności, np. filie, przedstawicielstwa i oddziały,
pojazd, który kierowca prowadzi oraz
każde inne miejsce, w którym realizuje on czynności związane z wykonywanymi przewozami drogowymi (art. 2 pkt 4 ustawy o czasie pracy kierowców).

Konieczność odniesienia się do faktycznego miejsca świadczenia pracy kierowcy dostrzegł Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z 19 listopada 2008 r. (sygn. akt II PZP 11/08, OSNP 2009/13-14/166), uznając, że miejscem pracy kierowcy nie jest siedziba pracodawcy, lecz obszar, na którym stale realizuje on przewozy, nawet gdy obejmuje on terytorium państw UE. Obszarowo określone miejsce pracy nie może być więc sztucznie zawężane. Jako nieprawidłowe należy uznać również rozszerzanie obszaru pracy np. o terytorium państw, do których kierowca nie podróżuje regularnie.

Wymiar czasu pracy i godziny ponadwymiarowe

Ustawodawca nie przewiduje obowiązku umieszczania w umowie o pracę informacji o godzinach nadliczbowych. W tym zakresie do kierowców stosuje się wprost ogólne przepisy Kodeksu pracy, uzależniające powstanie nadgodzin od przekroczenia 8-godzinnej normy lub przedłużonego dobowego wymiaru czasu pracy oraz przekroczenia przeciętnie 40 godzin pracy na tydzień. Przepisy określają ponadto precyzyjnie zasady rekompensaty nadgodzin wynagrodzeniem uzupełnionym o 50% lub 100% dodatek, względnie normalnym wynagrodzeniem i czasem wolnym udzielanym na wniosek lub bez wniosku kierowcy. Pracodawca może w nie ingerować, ale jedynie na korzyść pracowników, np. przyznając im wyższe dodatki.

Ważne: Jeżeli kierowca jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, to strony powinny określić w treści umowy o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad wymiar, po przekroczeniu której kierowca, obok normalnego wynagrodzenia, będzie nabywał prawo do dodatków jak za pracę w godzinach nadliczbowych, tzw. limit (art. 151 § 5 K.p.).

Limit ten powinien być niższy od powszechnie obowiązujących norm, czyli 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo, gdyż po ich przekroczeniu wystąpią nadgodziny wymagające takiej rekompensaty niezależnie od postanowień umownych.

Zwracamy uwagę! Pracodawca zatrudniający kierowcę, poza zawarciem umowy o pracę oraz przekazaniem informacji o warunkach zatrudnienia, zgodnie z art. 29 § 3 K.p., powinien dopełnić szczególnych wymogów z ustawy o czasie pracy kierowców, a mianowicie:

poinformować kierowcę o obowiązujących go przepisach z zakresu czasu pracy, w sposób przyjęty u pracodawcy oraz
uzyskać od kierowcy oświadczenie na piśmie o:

wymiarze zatrudnienia albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy,
przeciętnej tygodniowej liczbie godzin wykonywanych przewozów drogowych lub innych czynności, na innej podstawie niż stosunek pracy, albo o ich niewykonywaniu (art. 24 ustawy o czasie pracy kierowców).

Przed zatrudnieniem takiego pracownika należy upewnić się, że ma on ważne szkolenie okresowe i badania lekarsko-psychologiczne, potwierdzone wpisem do prawa jazdy, a w okresie zatrudnienia ewidencjonować nie tylko czas pracy (w tym nadgodziny), ale i nieobecności (art. 25 ust. 1 i 1b ustawy o czasie pracy kierowców).